Pierwszy raz, pierwsza antykoncepcja – jak pomóc nastolatce wybrać najlepszą metodę antykoncepcyjną?

Relacja między matką a córką kształtowana jest przez całe życie i zależy od wielu czynników. Najmocniej wzmacniają ją szczere rozmowy i sytuacje, w których obie strony mogą czerpać ze swojego doświadczenia. Jednym z takich pierwszych testów zaufania dla obu stron może być okazanie młodej kobiecie wsparcia przy rozpoczęciu przez nią aktywności seksualnej, a co za tym idzie, doborze odpowiedniej antykoncepcji.

Mocna i zdrowa relacja z córką jest ważna, zwłaszcza, gdy dziecko wkracza w okres dojrzewania. Nastolatka często staje się wówczas bardziej zamknięta w sobie, oczekuje respektowania własnej prywatności, nie zwierza się ze wszystkiego mamie jak to miało miejsce w dzieciństwie. Modyfikacja relacji matka – córka nie musi jednak oznaczać utraty więzi. W tym trudnym dla dziecka okresie istotną rolę odgrywają rozmowy, zarówno o zwykłych, codziennych sprawach, ale też na tematy, które wydają się niezręczne, takie jak seks. Wbrew pozorom dyskusje na te „niewygodne” zagadnienia mogą pomóc w budowaniu zaufania i sprawią, że relacja między mamą a córką staje się bardziej zażyła.

Krok pierwszy: wizyta u ginekologa

Dobrym wstępem do rozmowy o aktywności seksualnej z nastoletnią córką jest pierwsza wizyta u ginekologa, która – jeśli wcześniej nie ma innych zdrowotnych wskazań-  zawsze powinna odbyć się przed rozpoczęciem współżycia. Dla każdej młodej dziewczyny pierwsza wizyta może być bardzo stresująca, dlatego też wsparcie mamy będzie dla niej niezwykle budujące. Warto zaproponować córce swojego sprawdzonego ginekologa. Młode dziewczyny często wolą pierwsze konsultacje ginekologiczne odbywać u kobiety. Tę kwestię również należy uwzględnić. Oprócz umówienia spotkania, rolą matki jest uprzedzenie ginekologa, że będzie to pierwsza wizyta córki i przekazanie lekarzowi pytań, które nurtują jej dziecko. Dzięki temu, lekarz poprowadzi rozmowę w taki sposób, aby nastolatka otrzymała odpowiedź na interesujące ją tematy. Jaka jest jeszcze rola rodzica?

Przed wizytą uprzedźmy nastolatkę, że lekarz przeprowadzi z nią wywiad na temat stanu zdrowia, przebytych chorób czy regularności cykli oraz zapyta o termin ostatniej miesiączki.  Istotne jest więc, aby rodzic przypomniał córce jakie leki przyjmuje, na co jest uczulona oraz czy w jej rodzinie występowały jakieś schorzenia kobiece. Mama może uczestniczyć w rozmowie, jednak to pacjentka powinna odpowiadać na pytania – jeśli się stresuje dobrym rozwiązaniem będzie zapisanie wszystkich ważnych informacji w notesie i zabranie do gabinetu. Po wywiadzie zwykle przeprowadzane jest badanie – rodzic powinien wytłumaczyć, że jest ono bezbolesne i w pełni bezpieczne. Jeśli obie strony wyrażają taką wolę, często praktykowaną formą jest uczestniczenie opiekuna jedynie w czasie rozmowy, a opuszczenie gabinetu w trakcie badania. Zawsze jednak wnioski z wizyty są przekazywane zarówno pacjentce, jak i rodzicowi – mówi ekspert programu Zdrowa ONA, ginekolog prof. Grzegorz Jakiel.

Bez antykoncepcji ani rusz

Wakacje to czas, w którym nastolatki często decydują się na pierwszy seks – sprzyja temu swoboda, więcej wolnego czasu, nieobecność rodziców. Jednak liczba mitów o zapobieganiu ciąży krążących wśród młodych może przerażać. Dlatego tego tematu również nie można pozostawić samemu sobie. Nawet jeśli rodzic nie jest ekspertem w obszarze dotyczącym nowoczesnych metod antykoncepcyjnych, na pewno będzie w stanie uczulić dziecko na konsekwencje płynące z bezrefleksyjnego postępowania i uzmysłowić, że decyzja o rozpoczęciu życia seksualnego powinna być podjęta świadomie. O szczegółowe wyjaśnienie nastolatkowi mechanizmów działania różnego typu metod antykoncepcyjnych można zwrócić się do specjalisty. Warto jednak wiedzieć, że 16-latka może sama pójść do ginekologa i poprosić go o przepisanie środków antykoncepcyjnych, jednak wydanie recepty musi odbyć się za zgodą rodzica.

Jedną z metod antykoncepcji polecaną młodym kobietom są tabletki antykoncepcyjne. Ich bezpieczne stosowanie jest możliwe u dziewczyn, które osiągnęły dojrzałość hormonalną (najczęściej 2-3 lata od pojawienia się pierwszej miesiączki), jednak nie przed 16. rokiem życia. Ich zaletami są przede wszystkim wysoka skuteczność (0,2 – 0,5 według wskaźnika Pearla), wygoda i łatwość stosowania. Młode pacjentki muszą być jednak świadome, że ich skuteczność zależy od samodyscypliny w ich przyjmowaniu. Zdarza się, że nastolatki przyjmują tabletki antykoncepcyjne nie ze względu na chęć rozpoczęcia współżycia, ale dlatego, że np. borykają się z bolesnymi miesiączkami czy zaburzeniami równowagi hormonalnej, które powodują trądzik. W takim przypadku należy wybrać tabletki o silnym działaniu antyandrogenowym, które poprawiają wygląd skóry poprzez zmniejszenie łojotoku i zmian trądzikowych. Działanie na poprawę tych aspektów kobiecego wyglądu mają tabletki zawierające octan chlormadinonu w połączeniu z etynyloestradiolem, co udowodniono naukowo – tłumaczy ekspert Zdrowa ONA, prof. Grzegorz Jakiel.

Kolejną metodą antykoncepcji odpowiednią dla nastolatków są prezerwatywy, które nie tylko zabezpieczają przed ciążą, ale też chronią przed większością chorób przenoszonych drogą płciową. Ich zaletami jest też powszechna dostępność i łatwość stosowania. Niestety mają one niską skuteczność (3,0 – 14,0 wg wskaźnika Pearla), dlatego rodzic powinien wytłumaczyć córce, że muszą być używane razem ze środkami chemicznymi, dostępnymi bez recepty w formie pigułek, pianek czy żeli.

Rodzicu – przełam tabu!

Rodzice często odkładają rozmowę z córką na tematy związane z seksem i antykoncepcją, ponieważ wydaje im się, że jest jeszcze za wcześnie, że taka rozmowa tylko wywoła nieodpowiednie zachowania i przyspieszy inicjację seksualną. Tymczasem okazuje się, że dzieci bardzo wcześnie zdobywają informacje o sferze seksualnej, niestety z nieodpowiednich źródeł. Jak pokazują badania[1] swoją wiedzę czerpią głównie od kolegów i z Internetu. Jednak bardzo często nastolatki, których rodzice prowadzili z nimi otwartą komunikacje na temat seksu, podejmują decyzje o rozpoczęciu współżycia świadomie, dbają o bezpieczeństwo i rzadziej zmieniają partnerów.

[1] Badanie CBOS przeprowadzone na potrzeby Kampanii na Rzecz Świadomego Rodzicielstwa „Kiedy 1+1=3″,, kwiecień 2008, reprezentatywna próba ogólnopolska 495 osób w wieku 13-21 lat